Wybór wariantu spłaty kredytu nie należy do prostych. Różnica w kosztach kredytu spłacanego w ratach równych w porównaniu do spłaty zobowiązania w ratach malejących może bowiem sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Dylemat pomiędzy wyborem rat równych lub rat malejących jest niesłychanie istotny zwłaszcza przy kredycie hipotecznym. Jest on bowiem często zobowiązaniem na całe życie.
Niestety nie istnieje uniwersalne remedium ewidentnie wskazujące czy lepszym rozwiązaniem jest rata równa, czy malejąca. Jest to wybór, który każdy z kredytobiorców powinien przeanalizować osobiście. Jednakże czynnikiem determinującym decyzję jest bezsprzecznie zdolność kredytowa. Ponieważ w przypadku rat malejących jest ona niższa niż w przypadku spłaty kredytu w ratach równych.
Czym jest rata kredytu i od czego zależy?
Raty są comiesięcznym kosztem kredytu, na który składa się część kapitałowa raty oraz część odsetkowa. Komponent kapitałowy jest cząstkową kwotą pożyczonego kapitału. Natomiast część odsetkowa jest formą wynagrodzenia dla banku z tytułu udzielonego wsparcia finansowego, którego wysokość określona jest w umowie kredytowej oprocentowaniem.
Na wysokość raty kredytu wpływa przede wszystkim część odsetkowa, na którą składają się wartości oprocentowania zależne od marży banku i stawki referencyjnej WIBOR, która z końcem 2024 roku ma zostać całkowicie zastąpiona WIRON-em.
Raty kredytu a WIBOR
WIBOR jest wskaźnikiem, który stanowi składową oprocentowania kredytu o zmiennej stopie procentowej i ustalany jest niemalże codziennie. Najczęściej stosowany jest WIBOR 3M i WIBOR 6M, które obrazują wysokość oprocentowania pożyczek międzybankowych w okresie 3 lub 6 miesięcy.
WIRON i jego wpływ na ratę kredytu
WIRON natomiast jest wskaźnikiem, który opiera się na informacjach związanych z transakcjami depozytowymi. Dotyczy transakcji jednodniowych i uwzględnia dane z trzech ostatnich miesięcy wstecz. W praktyce może to oznaczać zmianę wysokości raty kredytu za każdym razem w terminie jej wymagalności.
Jednakże jest on też wskaźnikiem o dużo wyższym stopniu odporności na wahania stóp procentowych. Co ma olbrzymie znaczenie zwłaszcza w przypadku rat malejących. Z uwagi na fakt, iż w początkowym okresie spłaty rata jest najwyższa. I jej dodatkowy wzrost spowodowany faktem, że wzrosły stopy procentowe, może poważnie zachwiać budżetem domowym.
Wyjątek — rata kredytu hipotecznego
Wyjątek stanowi rata kredytu hipotecznego o oprocentowaniu okresowo stałym. Ponieważ oprocentowanie w tego typu kredytach jest stałe przez określony czas, który zazwyczaj wynosi od 5 do 7 lat. Dopiero po upłynięciu powyższego okresu bank występuje z propozycją nowej wysokości oprocentowania stałego lub wprowadzeniem oprocentowania zmiennego.
Sprawdź: Kredyt z poręczycielem – kiedy bank wymaga poręczenia?
Wysokość raty – części składowe
Na wysokość comiesięcznej raty wpływają takie składowe jak:
- prowizja banku.
- Kwota kredytu, która wpływa na wysokość raty kapitałowej.
- Aktualna stopa procentowa ogłaszana przez Radę Polityki Pieniężnej.
- Oprocentowanie kredytu,
- okres spłaty kredytu
- i rodzaj rat, czyli czy są to raty równe, czy malejące.
Na czym polega równa rata kredytu?
Raty stałe określane również mianem annuitetowych zachowują przez cały okres spłaty zobowiązania wyrównany poziom kwotowy. Przy czym kalkulacja rat równych obejmuje w pierwszych latach spłaty zobowiązania większą kwotę w części odsetkowej. I znacznie mniejszą w części kapitałowej. Dlatego w początkowym okresie spłaty kwota spłacanego kapitału jest na poziomie minimalnym, a większą część raty stanowią odsetki.
Stałą wysokość raty gwarantuje nieulegająca zmianie stawka WIBOR. I dopiero jej spadek lub wzrost wpływa na wysokość miesięcznej raty, czyli jej wzrost lub obniżenie.
Na czym polega malejąca rata kredytu?
Raty malejące, jak sama nazwa wskazuje, ulegają zmniejszeniu w trakcie spłaty kredytu. W przypadku raty malejącej część kapitałowa wyliczana jest poprzez podzielenie kwoty kredytu przez ilość rat.
Z kolei w części odsetkowej odsetki naliczane są od wartości pozostałego do spłaty kapitału, co każdorazowo zmniejsza wysokość miesięcznej raty. Jednakże gwarantem takiej sytuacji jest oczywiście stały WIBOR. Ponieważ w przypadku wzrostu stóp procentowych może mieć miejsce sytuacja, w której raty malejące mogą ulec wzrostowi zamiast spadkowi.
Rata równa i malejąca — jakie są różnice?
Raty równe charakteryzują się przede wszystkim większą stabilnością, przez co nie wprowadzają zaburzeń finansowych. Wybierając raty równe, ponosi się wprawdzie większe koszty kredytu, jednakże zarządzanie domowym budżetem jest łatwiejsze w planowaniu.
Z kolei raty malejące są w początkowym okresie spłaty zobowiązania wyższe niż na koniec okresu kredytowania. I w przypadku wzrostu stóp procentowych rosnące oprocentowanie kredytu może się przełożyć na dodatkowy wzrost raty.
Pomimo tego wybór rat malejących oznacza ostatecznie niższy koszt kredytu.
Raty równe czy malejące – inna specyfika naliczania części kapitałowej i odsetkowej
Dodatkowo raty równe składają się w początkowym okresie spłaty kredytu przede wszystkim z części odsetkowej. Z niewielkim udziałem części kapitałowej, co oznacza, że przez pierwszy okres kredytowania spłacane są przede wszystkim odsetki. Kapitał natomiast jest regulowany w stopniu marginalnym. Dopiero z upływem czasu, kiedy saldo kredytu się zmniejsza, proporcje te ulegają zmianie. I część kapitałowa zaczyna wrastać, natomiast część odsetkowa ulega zmniejszeniu.
Wybór rat malejących z kolei oznacza, że każda rata zawiera równą część kapitału. Odsetki są natomiast naliczane od zmniejszającego się salda. Ponieważ raty malejące są większe w części kapitałowej, saldo kredytu ulega szybszemu zmniejszeniu. Przez co naliczane co miesiąc odsetki ulegają obniżeniu, a co za tym idzie, zmniejsza się wysokość raty.
Rata malejąca i równa — wady i zalety
Raty malejące mają wadę w postaci wyższych rat w początkowym okresie kredytowania. Wiąże się to również z faktem, iż należy wykazać większą zdolność kredytową, by uzyskać finansowanie w pożądanej kwocie. Ponadto raty malejące są bardziej wrażliwe na wahania stopy procentowej, co może się wiązać ze wzrostem raty do kwoty grożącej utratą płynności finansowej.
Olbrzymią zaletą, jaka cechuje spłatę kredytu w ratach malejących, jest bezsprzecznie dużo niższy koszt kredytu, co ma niebagatelne znaczenie zwłaszcza w przypadku długoterminowych kredytów hipotecznych. Dodatkowo raty malejące wiążą się z szybszą spłatą kredytu, ponieważ już od samego początku spłaty zobowiązania kapitał spłacany jest w równych kwotach.
W przypadku rat równych natomiast bezsprzeczną zaletą jest większa stabilność wysokości raty przez cały okres kredytowania. I wyższy poziom odporności rat równych na wahania stopy procentowej.
Atutem jest też łatwiejszy dostęp do kredytowania, ponieważ raty równe zwiększają zdolność kredytową, co zdecydowanie podnosi możliwą do uzyskania maksymalną kwotę kredytu.
Wadą raty równej jest z pewnością jej wpływ na wyższy całkowity koszt kredytu, co jest oczywiście czynnikiem determinującym wybór rat przy długoterminowym zobowiązaniu, jakim jest kredyt hipoteczny.
Przeczytaj również: Jak znaleźć najlepsze pożyczki przez internet?
Raty równe czy malejące — co wybrać?
Pod kątem finansowym spłata kredytu w systemie rat równych bezsprzecznie oznacza wyższy całkowity koszt kredytu. Z pewnością, pomimo iż w początkowym okresie kredytowania rozliczanie w ratach malejących generuje większe obciążenie dla domowego budżetu, to z ekonomicznego punktu widzenia system spłaty kredytu w ratach malejących jest dla kredytobiorcy dużo korzystniejszy. Ponieważ zasadniczo obniża całkowity koszt kredytu. Jednakże dokonując decyzji, czy lepsze będą raty równe, czy malejące należy przeanalizować dodatkowo jeszcze kilka zasadniczych kwestii.
W przypadku rat równych kredytobiorca uzyskuje większą zdolność kredytową, co zwiększa szansę na zawarcie umowy kredytowej w pożądanej kwocie. Ponadto harmonogram spłaty kredytu nie różni się drastycznie na początku i końcu okresu spłaty, dzięki czemu ułatwia planowanie domowego budżetu.
I dodatkowo w sytuacji, gdy rosną stopy procentowe, rata równa kredytu nie wzrasta drastycznie do kwoty, która mogłaby spowodować utratę płynności finansowej kredytobiorcy.
W związku z tym wybierając właściwą formę spłaty kredytu, należy przeanalizować również komfort finansowy, jaki niosą raty równe, zwłaszcza w przypadku długoterminowych zobowiązań jak to ma miejsce w kwestii kredytu hipotecznego.
Czy jest możliwość zmiany raty równej na malejącą?
Zmianę rat równych na raty malejące bądź malejących na raty równe umożliwiają praktycznie wszystkie banki. Jednakże zmiana raty równej na malejącą wymaga w wielu bankach spełnienia pewnych warunków i dopełnienia formalności.
Niektóre banki dopuszczają bowiem zmianę rat do czasu, gdy pozostały do spłaty okres kredytowania nie jest krótszy niż 5-6 lat. Raty równe i malejące nie są możliwe do zmiany również w okresie zawieszenia rat kredytu.
Decydując się na spłatę kredytu w innej formie niż dotychczasowa (poprzez zmianę rat), należy przede wszystkim złożyć do banku wniosek o zmianę warunków umowy.
Ponieważ zmiana rat równych na raty malejące wymaga powtórnego zbadania zdolności kredytowej, bank przed dokonaniem przekształcenia przeprowadzi ponowną analizę sytuacji finansowej kredytobiorcy. W związku z czym istnieje możliwość, iż zażąda ponownego złożenia zaświadczenia o dochodach i powtórnie zweryfikuje BIK. Dlatego też okres rozpatrzenia wniosku może wynieść nawet kilka tygodni. Natomiast zmiana rat malejących na raty równe przebiega z reguły sprawniej.
W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku bank przedstawi nowy harmonogram spłaty zobowiązania oraz aneks do umowy kredytowej.